روزهای پُر کار دیپلمات ها و چشم انداز مذاکرات هسته ای

با وجود رایزنی های فشرده و پرحجم وزیر امور خارجه کشورمان با مقامات آلمان، فرانسه و آمریکا، همچنان مواضع سران اروپا و آمریکا در زمینه رسیدن به توافق هسته ای پُر ابهام و متناقض است

گروه بین الملل: طی هفته گذشته مذاکرات هسته ای ایران با مقامات اروپایی و آمریکایی در چارچوب رسیدن به توافق نهایی ژنو ادامه یافت و دیدارهای متعددی بین آن ها در برلین، پاریس و ژنو برگزار شد.

 

مذاکرات دوجانبه ظریف در ژنو، برلین و پاریس

نخستین دیدار وزیر خارجه ایران با جان کری، وزیر خارجه آمریکا در ژنو بود. ظریف و کری روز چهارشنبه سه دور در هتل ماندارین شهر ژنو سوئیس، با یکدیگر رایزنی کردند. در فاصله دومین و سومین دور رایزنی ها، دو طرف 15 دقیقه در خیابان های ژنو پیاده روی و با یکدیگر گفت و گو کردند. این نوع گفتگو که بازتاب زیادی در رسانه های داخلی و شبکه های اجتماعی داشت در جهت رسیدن به توافق نهایی ژنو توصیف شد. آن گونه که از اظهارات مقامات مختلف دو کشور بر می‌آید در این دور از گفتگوها بین وزرای خارجه ایران و آمریکا سعی شد تا فرآیند کلی مذاکرات هسته‌ای تسریع شود.

وزیر امورخارجه ایران درچارچوب رایزنی های خود با مقامات اروپایی عصر روز پنج شنبه 25 دی ماه وارد برلین پایتخت آلمان شد و با اشتاین مایر وزیر خارجه این کشور ملاقات و در خصوص موضوعات مختلف گفتگو کرد. در این ملاقات دو طرف ضمن استقبال از رشد همکارها بین خود، بر گسترش هرچه بیشتر مناسبات دو کشور در تمامی ابعاد تاکید کردند. محمدجواد ظریف همچنین در کنفرانسی خبری مشترک با حضور فرانک والتر اشتاین مایر همتای آلمانی اش، افزود: یقین دارم با حضور موثر آلمان راه تحقق توافق هسته ای به خوبی طی می شود.

در ادامه این رایزنی ها، محمد جواد ظریف و لوران فابیوس وزیران امور خارجه ایران و فرانسه عصر جمعه به وقت محلی در پاریس با یکدیگر دیدار و گفت و گو کردند. بررسی آخرین تحولات مربوط به روابط ایران و اتحادیه اروپا و راه های پیش رو برای تقویت این مناسبات، گفت وگو درباره آخرین تحولات مربوط به مذاکرات هسته ای و ضرورت بهره برداری از فرصت استثنایی حاضر برای حل و فصل نهایی موضوع از محورهای دیدار ظریف و فابیوس بود.

گفت وگو درباره روش های تقویت مناسبات در حوزه های مختلف مورد علاقه ایران و اروپا، ضرورت اجماع جهانی پیرامون مبارزه اساسی و همه جانبه و بدون تبعیض با تروریزم، افراط و خشونت به عنوان نگرانی مشترک ملت ها و پیروان مذاهب و ادیان مختلف از دیگر محورهای این دیدار بود.

وزیر امور خارجه کشورمان که در رایزنی های خود نگاهی هم به تحولات این روزهای فرانسه و افراط گرایی دو طرف گروه های ملی گرای غرب و سلفی های تکفیری داشت، در دیدار با فابیوس درباره ضرورت اجتناب از توهین به مقدسات پیروان مذاهب و ادیان به هر دلیل و بهانه و بررسی تحولات منطقه ای و ضرورت توقف حمایت های علنی و غیر علنی برخی طرف های منطقه ای و فرامنطقه ای از گروه های شناخته شده تروریستی و خشونت طلب به منظور تقویت ثبات و امنیت در منطقه، گفتگو کرد.

وزیر امورخارجه ایران در زمانی که در فرانسه بود بار دیگر با جان کری گفتگو کرد که به گفته ظریف، این رایزنی به پیشنهاد همتای آمریکایی صورت گرفته است. وی تصریح کرد: با توجه به اینکه وزیر امور خارجه امریکا هم برای دیدار با وزیر امور خارجه فرانسه به پاریس سفر کرده بود، کری پیشنهاد داد تا مذاکراتی با هم در پاریس انجام داشته باشیم.

ظریف در ادامه گفت: پس از پایان دیدارها در پاریس به ژنو باز خواهم گشت وتلفنی با وزرای خارجه گروه 5+1 مذاکره خواهم کرد.

بر این اساس قرار است فردا 28 دی ماه، 18 ژانویه، مذاکرات هسته ای ایران و 5+1 در سطح معاونان وزیر برگزار شود؛ مذاکراتی که چشم انداز رسیدن به توافق نهایی هسته ای را شاید بیشتر شفاف کند.

 

تداوم تناقضات در میانه تداوم گفتگوها

با وجود رایزنی های فشرده و پرحجم وزیر امور خارجه کشورمان با مقامات آلمان، فرانسه و آمریکا، همچنان مواضع سران اروپا و آمریکا در زمینه رسیدن به توافق هسته ای پُر ابهام و متناقض است. در حالی که ظریف با وزیر خارجه فرانسه در پاریس گفتگو می کرد، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه در سخنرانی در کاخ الیزه اعلام کرد: ایران باید " مواضع و اهداف" خود را در منطقه غرب آسیا مشخص کند." اولاند بار دیگر گفت این کشور به دنبال رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران است، اما نمی‌خواهد به هر قیمتی این کار را انجام داده و به هر توافقی برسد. رئیس جمهور فرانسه با اشاره به تمدید مذاکرات هسته‌ای ایران، گفت: "ما قطعا به دنبال رسیدن به توافق هستیم، اما نمی‌خواهیم این کار را به هر قیمتی انجام دهیم."

از سوی دیگر دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا و باراک اوباما، رئیس دولت آمریکا، روز جمعه در یک کنفرانس خبری مشترک در کاخ سفید ضمن هشدار درباره وضع تحریم‌های جدید علیه ایران بر ادامه تلاش ها برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران تأکید کردند. اوباما در این کنفرانس خبری به تلاش های دولتش برای متحد کردن جامعه جهانی علیه ایران اشاره کرد و گفت قبل از سال 2009 ایران متحد بود و جامعه جهانی، پراکنده، اما وی توانسته با اقدامات دیپلماتیک جامعه جهانی را علیه ایران متحد کند.

وی در ادامه با تکرار این ادعا که تحریم‌ها عامل آمدن ایران به پای میز مذاکره بوده است تصمیم فعلی کنگره برای معرفی طرح‌های تحریمی جدید علیه ایران را اقدامی مخرب و تضعیف‌کننده مذاکرات هسته‌ای جاری توصیف و آن را تهدید به وتو کرد. اوباما گفت در صورتی که کنگره طرح تحریم‌های جدید علیه ایران را پیش ببرد احتمال شکست مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 بسیار بالاست.

 هشدار اوباما تا انجا بود که تصریح کرد: کنگره در صورت تصویب تحریم‌های بیشتر علیه ایران باید مسئولیت تقابل نظامی احتمالی با ایران را هم بپذیرد. از سوی دیگر رئیس جمهور آمریکا گفت: اگر ایران در مذاکرات سرانجام جواب بله را نگوید وی اولین کسی است که برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران به کنگره خواهد رفت. رئیس‌جمهور آمریکا به رغم این تأکیدها بر میدان دادن به مذاکرات، شانش توافق هسته‌ای با ایران را کمتر از 50 درصد دانست.

وی گفت: «من همیشه گفته‌ام احتمال واقعی اینکه ما به توافق هسته‌ای دست پیدا کنیم کمتر از 50 درصد است. ایران، نظامی شدیداً مظنون به غرب و مظنون به ما است. آنها در گذشته به صورت نهانی و مخفیانه جنبه‌هایی از این برنامه را پیش برده‌اند. ما در طیف وسیعی از موضوعات با آنها اختلاف داریم.»

دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس نیز در این کنفرانس خبری درباره اثرات مخرب تحریم‌ها علیه ایران هشدار داد. وی درباره مذاکرات ایران گفت: «نباید با فشار بیشتر بر علیه ایران فضای مذاکرات را تحت تاثیر قرار بدهیم.»

این موضوع در حالی است که جیم دیان فعال رسانه‌ای آمریکایی و مدیرکل سایت ویترن در گفت‌وگو با شبکه پرس‌تی‌وی با اشاره به تصمیم سناتورهای جمهورخواه کنگره درباره اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران همزمان با نزدیک شدن به توافق میان تهران و 5+1 ابراز داشت: کنگره امریکا درحال ایفای نقش «پلیس بد» است. وی تصریح کرد: اسرائیلی‌ها نقش فعالی در هدایت کنگره به سوی تحریم‌های بیشتر علیه ایران دارند

سنا که از ابتدای سال جدید میلادی رسما کار خود را با اکثریت جمهوری‌خواه آغاز کرده، در حال حاضر دو طرح ضدایرانی را در نوبت معرفی دارد. طرح اول را «مارک کرک» و «رابرت منندز» در نظر دارند که خواهان تصویب تحریم‌های مشروط علیه ایران است. طرح دوم هم متعلق به «باب کورکر» و «لیندسی گراهام» است که خواهان تصویب هرگونه توافق با ایران، پیش از اجرایی شدن آن، در کنگره است.

در مقابل، خبرگزاری تسنیم به نقل از نیویورک‌تایمز نوشت: باراک اوباما و رابرت منندز، سناتور دموکرات، در جلسه روز (پنج‌شنبه) کلمات تندی را درباره اینکه آیا سنا باید تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کند یا نه، رد و بدل کردند.

 افراد حاضر در این جلسه می‌گویند باراک اوباما بار دیگر وعده داد که طرح تهیه شده توسط منندز، سناتور دموکرات از ایالت نیوجرسی، و مارک کیرک، سناتور جمهوری‌خواه ایلینویز،‌ را وتو خواهد کرد.

این موضع اوباما در قبال تحریم ها از سوی برخی نوعی جنگ زرگری بین کنگره و دولت آمریکا تعریف شده است. بر این اساس هر اندازه که کنگره مواضع تندتری علیه برنامه هسته ای ایران اتخاذ کند و از تصویب تحریم های بیشتر صحبت کند، دست رئیس جمهور آمریکا برای ارائه تصویری مثبت از خود بازتر می شود و در نتیجه طرف ایرانی را ترغیب می کند تا در قبال درخواست های دولت آمریکا انعطاف بیشتری داشته باشد و این یک بازی فریبکارانه است که تاکنون موفق نشده خطوط قرمز جمهوری اسلامی در موضوع هسته ای را بشکند. در همین جهت یک دیپلمات در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «موضعی که امریکا از مذاکرات وین 6 به این طرف اتخاذ کرده و همچنان هم بر آن اصرار دارد از نظر ما یک موضع کاملا تحقیر آمیز است. ظرفیت غنی سازی که امریکا حاضر است برای ایران بپذیرد مساوی صفر است».

ایران هسته ای در ادامه می گوید: یک دیپلمات دیگر که در زمینه تحریم ها کار می کند، ضمن تایید این موضوع اضافه کرد: «امریکا حاضر به تعدیل موضع خود درباره تحریم ها نیست و بر تعلیق گام به گام تحریم ها طی مدت زمانی حدود 15 سال اصرار دارد». به اعتقاد وی «زمانی که امریکایی ها برای عادی سازی پرونده پیشنهاد داده اند، از این هم بسیار طولانی تر است».
این در حالی است که تهران خواهان برچیده شدن همه تحریم ها به صورت یکپارچه است و در این باره رهبری در سخنان خود هفته قبل تصریح کردند، ایران خواستار لغو یک جا و یکپارچه تحریم هاست

 بنابراین مذاکرات 28 دی ماه که در سطح معاونان وزرای خارجه ایران و 5+1 برگزار خواهد شد، در فضایی آمیخته با مواضع متناقض اروپا و انگیزه های فریبکارانه آمریکا شکل می گیرد و راه ناهموار و سختی را جهت رسیدن به توافق جامع هسته ای نشان می دهد. هرچند زمان نهایی شدن توافق ژنو تا تیرماه 94 تمدید شده است، اما طرفین باید تا 10 اسفند امسال به توافق سیاسی درباره اصول دست یابند. از این رو کارشناسان مذاکرات فردا، 18 ژانویه، را تعیین کننده امکان پذیری توافق نهایی ژنو می دانند./