تأملی در 2 پیام به یک همایش

در همایش پنج‌شنبه اصلاح‌طلبان که با محوریت انتخابات 1394 مجلس شورای اسلامی برگزار شد، دو پیام از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی قرائت شد. البته پیام خاتمی را یکی از مدیران کل وزارت کشور خواند که می‌تواند تهدیدی برای انتخابات آینده باشد. اما تحلیل محتوا و خصوصاً توجه به کلیدواژه‌های اصلی این دو پیام نکات جالبی را به مخاطب ارائه می‌کند. همگان می‌دانند که علت حملات بی‌وقفه و تخریب آیت‌الله هاشمی توسط تجدیدنظرطلبان در سال‌های 76 تا 79 به این دلیل بود که وی را ضددموکراسی و اقتدارطلب می‌دانستند که به کسی پاسخگو نیست و مردمسالاری را به عنوان زینت قدرت می‌خواهد اما امروز همان افراد به خاطر اشتباهات راهبردی 17 ساله زانوی تعظیم در مقابل هاشمی زدند و با افتخار از وی پیام خواستند و سراپا به آن گوش دادند و در راستای حفظ شأن وی ترجیح دادند پیام ایشان قبل از پیام خاتمی قرائت شود. این نشان می‌دهد که «دموکرات‌های رادیکال» امروز پدرسالاری هاشمی را با جان و دل پذیرفته‌اند. البته به محتوای پیام که مراجعه می‌کنیم یقین خواهیم نمود که هاشمی همانی است که آنان می‌خواستند، یعنی مفت و مجانی تریبون به وی نداده‌اند بلکه پیام او خیلی خیلی اصلاح‌طلبانه‌تر از پیام خاتمی است. گویی هاشمی به عقد اصلاح‌طلبان درآمده است. در یک پارادوکس عجیب، پیام خاتمی بوی انقلاب و ارزش‌ها و دشمن‌شناسی می‌دهد اما گویی به برکت ردصلاحیت هاشمی در انتخابات 1392 وی آنقدر دموکرات شده است که خدایی ناکرده از آن طرف پشت‌بام بیفتد. برای تقریب به ذهن و کوتاه کردن مطلب گویی پیام هاشمی را ابراهیم یزدی تهیه کرده است (اگرچه در عمل اینگونه نیست) و پیام خاتمی را به جای خانیکی، تاج‌زاده و میردادمادی، آقای عارف نوشته است. یکی از کلیدواژه‌های پیام هاشمی عبارت است از: واژه «اصلاح و اعتدال» این واژه را در سه قسمت پیام به صورت توأمان و کنار هم به کار می‌برد تا اعتدال را نه در نزدیک اصولگرایان یا حدوسط که در اردوگاه اصلاح‌طلبان تعریف و در عین حال چتر خود را نیز گسترش دهد. دیگر کلیدواژه‌های استفاده شده در پیام هاشمی عبارتند از «احزاب» در چند نوبت، «نهادهای مدنی»، «التزام به جمهوریت نظام»، «حق انتخاب آزاد» و... اما آنچه جای آن خالی است و زیبنده چنین همایشی نیز هست اینکه: هاشمی قبلاً در پیام‌های اینگونه، یادی از امام، شهدا و ایثارگران می‌کرد. واژه «انقلاب اسلامی»، «اسلام»، «دشمنان» و... به کار می‌برد اما گویی ردصلاحیت وی تحول بنیادین را در وی به وجود آورده است. اما پیام خاتمی به هر دلیل مصلحت‌اندیشانه، متأثر از شرایط زمان و گویی پیامی به نظام جمهوری اسلامی است تا همایش اصلاح‌طلبان. خاتمی برخلاف هاشمی سه بار از واژه «انقلاب اسلامی»، سه بار از واژه «تقویت جمهوری اسلامی»، «ادای دین به انقلاب و مردم» و «حفظ هوشیاری در مقابل توطئه‌ها» استفاده می‌کند. گویی خاتمی سوار بر قایق به سمت درون نظام پارو می‌زند و هاشمی به سمت آبشار درون رودخانه قایق‌سواری می‌کند و چون در شیب آبشار حرکت می‌کند، نیاز به پارو زدن هم ندارد.